Bledders met veters
Jan Wolkers en de derby ASC-UVS (1933)
“Als Jezus Christus gevoetbald had, al was het maar in het tweede van Bethlehem of desnoods bij de sabbatmiddagamateurs, dan was het Jan Wolkers in zijn jeugd nooit verboden geweest om op straat achter een kaal getrapte bal aan het vuur uit zijn sloffen te lopen”.
Het is de prachtige openingszin in het recente boek van Leidenaar Onno Blom met als titel ‘Genialiteit staat nooit buitenspel’, waarin de passie van Jan Wolkers voor het voetbal op treffende wijze wordt neergezet. Wolkers (1925-2007) uit de Deutzstraat in Oegstgeest is naast schrijver, beeldhouwer en schilder, zijn leven lang voetbalfan geweest. Hartstochtelijk aanhanger van Ajax en het Nederlands- én het Italiaanse nationaal elftal. Piet Keizer (Ajax) en Willem van Hanegem (Feyenoord) behoorden in Nederland tot zijn allergrootste voetbalhelden. Met prachtige anekdotes wordt dat door Onno Blom duidelijk gemaakt.
Nou doen wij in de archiefgroep niet aan boekrecensies, maar dit keer maken wij graag een uitzondering. En met reden, want wij graven graag en veel in de inmiddels 108-jarige geschiedenis van UVS, maar dat Jan Wolkers naast Turks Fruit, Terug naar Oegstgeest en nog veel meer meesterwerken, ook nog eens een verhaal heeft gemaakt over een derby tussen ASC en UVS was voor ons tot nu niet bekend en eerlijk is eerlijk, het maakt ons ook een beetje trots.
Onno Blom beschrijft Jans jeugdjaren in het streng religieuze gezin Wolkers in Oegstgeest waar sport en voetbal tot verboden gebied waren verklaard, maar waar Jan desondanks heel graag een balletje op straat trapte en stiekem op zondag naar ASC ging kijken. Blom ontdekte het bewuste verhaal van Wolkers in de ‘De achtste plaag’, dat in 1963 gepubliceerd werd in het literaire tijdschrift Merlyn. Wolkers beschrijft daarin hoe hij als achtjarige samen met een vriendje onder het prikkeldraad van het oude ASC-terrein aan de Kempenaerstraat kroop en daar getuige was van “een wedstrijd tussen zwart-rode en wit-blauwe shirts”. Iemand vertelde hem dat die voetballers van ASC en UVS waren. Het werd geen gezellige middag voor Jan toen een bewaker met een hooivork achter de jongens aan kwam en ze ternauwernood weer via het prikkeldraad het veld konden verlaten.
Of het verhaal werkelijk zo is gebeurd is niet helemaal duidelijk. Feit is wel dat op 5 november 1933 in de 3e klasse van de KNVB UVS en ASC daadwerkelijk tegen elkaar speelden aan de Kempenaerstraat. Ongetwijfeld zal deze derby veel publiek hebben getrokken. UVS stond op de tweede plaats en ASC bungelde onderin. Het werd uiteindelijk 2-2 en het Leidsch Dagblad toonde zich een dag later niet erg enthousiast over het vertoonde spel. ‘een weinig interessante wedstrijd’ kopte het LD. ASC had voor een groot deel van de wedstrijd een veldoverwicht, maar dankzij goed keeperswerk van Henk Kramp bleef de schade voor UVS beperkt tot 2 doelpunten. Koreman scoorde tweemaal voor ASC. Platteel en Arbouw deden hetzelfde voor UVS.
Onno Blom geeft een mooie sfeerbeschrijving van de omgeving, inclusief het blauwe trammetje dat supporters naar Oegstgeest bracht en vermeldt terloops dat het UVS-veld op slechts een paar honderd meter afstand van ASC was, naast het Leidse Hout en kasteel Oud-Poelgeest. In de huidige situatie klopt deze constatering, maar in 1933 was daar nog geen sprake van. Zoals bekend heeft UVS een lange geschiedenis met locaties door heel Leiden en in 1933 werden de thuiswedstrijden gespeeld aan de Kanaalweg in de buurt waar nu hockeyclub Roomburg haar domicilie heeft. En tenslotte, als we toch een beetje kritisch bezig zijn, de wedstrijd ASC-UVS werd niet op maandag 6 november gespeeld, zoals het boek vermeldt, maar op zondag 5 november.
Maar dat alles neemt niet weg dat ’Genialiteit staat nooit buitenspel’ een aanrader is voor alle Wolkers- en voetbalfans!
Archiefgroep
Simon van Meijgaarden
Fred Beerenfenger
Hans Neuteboom
Nico van Horn
Naschrift: wij hebben Onno Blom onze kritische nootjes opgestuurd en ontvingen omgaand zijn commentaar:
“Je kritische noten zijn terecht. Ik zal de foutjes in de nieuwe druk verbeteren. Met dank voor jouw scherpe oog. Je schrijft dat ik het verhaal over de wedstrijd tussen ASC en UVS vond in de ‘De achtste plaag’, maar dat is geen boek maar een schitterend, dreigend en bijbels verhaal. In dat verhaal komt een passage voor over een voetbalwedstrijd die zeer exact valt te localiseren en waar Jan Wolkers als achtjarig jongetje getuige van was. Hij vertelt dat ook nog eens in een interview met Jesserun d’Oliveira.
Mooi om te zien dat een schrijver van fictie zich zo aan de waarheid houdt. Wolkers heeft de beelden van het zwart-rood en wit-blauw, het op en neer golvende spel, altijd op zijn netvlies gehouden.